Латинский язык: начальный курс

Учебное пособие

3-, стереотипное

Москва

Издательство «ФЛИНТА»

2017

УДК 811.124(075.8)
ББК  81.46.2я73
         В19

Р е ц е н з е н т ы: 

канд. филол. наук, доцент, зав. кафедрой русского языка и методики 

преподавания Куйбышевского филиала Новосибирского государственного 

педагогического университета .. ;

канд. филол. наук, доцент кафедры французской филологии Кемеровского 

государственного университета .. ;

канд. филол. наук, доцент кафедры русского языка, славянского 

и классического языкознания Омского государственного 

университета им. Ф.М. Достоевского .. ;

д-р филол. наук, проф. кафедры русского языка, славянского 

и классического языкознания Омского государственного 

университета им. Ф.М. Достоевского .. В19       Латинский язык. Начальный курс [Электронный  ресурс]: учеб. 

пособие / О.Ю. Васильева. – 3-е изд., стер. – М. : ФЛИНТА, 2017. 
– 314 с.

ISBN 978-5-9765-2867-3

Представлен 
элементарный 
курс 
латинской 
грамматики, 

интерпретированный в контексте античной культуры и актуализированный 
в современном языке и тексте, что подтверждают текстовые фрагменты из 
оригинальных произведений известных авторов древнеримской литературы, 
этимологическое комментирование русского номинативного фонда, латинские 
крылатые выражения, латинские аббревиатуры, латинско-русский словарь. 

Для студентов и преподавателей гуманитарных факультетов высших 

учебных заведений, а также для широкого круга читателей, желающих 
познакомиться с языком науки, медицины, юриспруденции, дипломатии.

УДК 811.124(075.8)
ББК  81.46.2я73

ISBN 978-5-9765-2867-3
          © Васильева О.Ю., 2017

   © Издательство «ФЛИНТА», 2017

.. . , 1, 6 
, , , , «Aa»,Animal-«», «», «», «» Bonaqua – 
Alter egoNota benePost scriptumTerranova Bona 
dea «-» () Terra 
vita Thema prima 
HISTORIA LINGUAE LATNAE 
§ 1. lingua computarereclamarereclame to recklaim , , , , (Latium)(Latni)Lingua Latn(Roma)§ 2. /«» classicus«»./«» /«» superstratumsubstratumRomnumere, frere, cause, 
grand, cent, mille, vaincre, sentirmater, frater, causa, grandis, centum, mille, vincre, sentreKölnoloniaKoblenzonfluentesRettichradixBirnepirumMauermurusWandPforteportaFensterfenestrummagisterscholatablamaster, 
school, tableder Meister, die Schule, die Tafelschreiben, die Schriftscribrescriptumnoble, victory, art, colournobilis, victoria, ars, color–Fructuat nec 
mergturPost tenebras luxDeo juvante, , , , , , , , , 
, , , singulris, plurlis, verbum, adjectvum, indicatvus, 
conjunctvus, , , , , , , , , , , 
, , , , , , , , urum, argentum, cabernum, , 
, , , ., , , , , , , , , , , 
, , , , , , , , , , , , , , , 
, , , , , , , , , abituriensdecanusdecemdocenscanicula
semestrissessiostudensImploziaAlbaavis«»«»«»Post scriptumNotabeneAlteregoStatusquo«»«»Thema secunda 
PHONETIA LINGUAE LATNAE 
§ 3. § 4. (vocles) 
patricius 
victoria laudrelaudatlaudantmaiorGraimalummlumlegitlgit§ 5. (diphthongi/digraphi) 
monos
phthongosdi(s)phthongos
di(s)grapheae, oe e
ar/aërpota/poëta
como/coëmo§ 6. (consonantes) 
e, i, yae, oecensorcivis caedesa, o, uau, eucasusconsulfiscusCaucsuscontractusdicgravis homohostisimpertoriustusIuppteriam=jam ius=juslapsusKalendaepraesidiumstatussignumphilosophus XerxesZeno§ 7. aqua quilinguaunguisanglussuavissuescopulcherGracchus initiummixtiototiustotus§ 8. (limes syllabrum) 
Ca-pi-tó-li-um, o-cé--nus,ae-di-fi-cium, poe-na;A-the-nae, tri-um-phus;a-qua, a-qu-la, se-ques-ter, sua-vis;cas-traLucre-ti-us, pu-bl-cus. § 9. (quantitas syllabrum) 
«»a-r-trum l-nacae-lum«»has-taMi-ner-vatn-sorce-re-brumle-o § 10. (accentus) 
cá-sus, púl-cher, stá-tushu-m-num, La-t-ni, Ro-m-nuscog-nós-co,con-trác-tus, tes-ta-mén-tumEu-boe-a, Hy-me-nae-us.Cí-c-ro, Py-thá-g-ras, tá-b-la 1. , , : 
2. , : 
3. , : 
4. , : 
Thema tertia 
VERBUM. I.  
. § 11. verbum§ 12. ornoornviorntumornrePraesens 
Perfectum 
Supnum 
Infinitvus 

-scribo§ 13. orn-1, doc-, scrib-, cap-, aud-ornv-, docu-, scrips-, cp-, audv-ornt-, doct-, script-, capt-, audt-§ 14. (conjugatio) 
conjugatioInfinitvus praesentis actvi 
scribre, stature, capre§ 15. § 16. «» 
(conjugatio verbi esse) ()in terra est vita es- s-Praesens 
Imperfectum 
Futurum I 

fu-suppletvus, 
a, um seinto be etre§ 17. orn< orn-ocapi-u-nt, audi-u-ntscrib-ba-m1. , : 
clamoclamviclamtumclamredicodixidictumdicrefaciofcifactumfacresentiosensisensumsentrehabeohabuihabtumhabrestatuostatuistattumstature2. infitvus praesentis actvi : 
absolvocondemnoperficiotaceopunio3. : 
agreaccipreaudrebellrecondrecupreeffugreeffundrefestinremunreobtinreputrefacrepugnrequaerrerespondrescribresedretangretenrevetrevincre4. : 
– () 5. : 
:bsolvosolvisoltumre ccusovitumrecondemnovitumreimperovitumrepuniovitumrequaeroquaesviqaestumre6. : 
...... 

7. : 
Bis dat, qui cito dat (Publius Syrus). 
3. Cogto, ergo sum (Cartesius). 4. Cum tacent, clamant (Cicro). 
5. Debes, ergo potes (). 6. Dum docmus, discmus (Senca). 
7. Dum spiro, spero ().10Primum agre. 
11. Primum non nocre (). 12. Primum vivre. 
14. Qui scribit, bis legit. 15. Qui tacet, consentit. 16. Qui non labrat, non manducet. 17. Qui nescit dissimulre, 
nescit regnre. 18. Quod nocet, docet (). 19. Qui 
quaerit, reprit ().26. Veto.9. Quidquid latet apparbit, nil inultum remanbit. Thema tertia 
VERBUM. II. . 
IMPERATVUS PRAESENTIS ACTVI 
. § 18. 

§ 19. ornor < orn-orcapi-u-ntur, audi-u-nturcap-risscrib-ba-r§ 20. (infinitv) 
Infinitvus praesentis passvi: 
Infinitvus 
praesentis actvi: 
+ re 
+ ri 
(I, II, IV )
+ i 
(III ) 

, , § 21. (imperatvus praesentis actvi) 
:dicre dic ducre ducfacre fac ferre feresses!st!Imperatvus 
Infinitvus 
P.II, sg. 
P.II, pl. 

!!!!!!!!!!!!P.II, sg. 
P.II, pl. 

!! 

!!!!!!!!!!1. : 
praesens indicatvi actvi et passviprodoimperfectum indicatvi actvi et passvirespciofuturum I indicatvi actvi et passvi specto.imperatvus praesentis actvinolo 3. :  
, , , .

 , ..
.

, . 

. 

4. : 
(. . ).!! (.: «!»)...5. infinitvus praesentis passvi : 
6. , : 
7. :  
9.Aut disc, aut discd10.Cave canem (). 11. Crede experto (Ovidius). 12. Fide, sed 
cui fidas (), vid. 13. Vivvalque! 14.Salv! Salvte! 
15. Ignosc! Ignoscte! 16. Excusa! Excuste! 17.Val! Valte! 
18. Noli nocre. 19. Noli me tangre (Evangelium). 20. Quaerte et 
invenitis! (Evangelium). 
1.Argumenta ponderantur, non numerantur.Qiu tacet – consentre vidtur. 12. 14. Tertium non dtur.  

que Thema quarta 
. I. 
NOMEN SUBSTANTVUM. DECLINATIO I, II 
. , I 
 
§ 22. (m)(f)(n)(). 
-? ()() , 
, , …, , … f f 
f  
m 
m 
m , n m 
f n 
m  
nf  
f 
m, f 
, 
; , 
§ 23. Declinatio prima: gloria, ae f  familia, ae f femna, ae f scientia, 
ae f  § 24. I I pota, ae m nauta, ae m agricla, ae m collga, ae m, f incla, ae m, f 
Catilna, ae m pluralia 
tantumKalendae, rum f copia, ae f 
copiae, rum f .§ 25. Declinatio secunda: 
lupus,  
m puer, ri m ager, agrm vir, virm 
festum, n § 26. II II : 
-us Aegyptus, f Delus, f Rhodus, f Corinthus, 
f Paphus, f (. )laurus, f cedrus, f cupressus, f -usalvus, f humus, f colus, f -uspelgus, n virus, n vulgus, n -rpuer, socer, vesper, gener,liber, miser, asper, tener.puer, ri m socer, ri m vesper, ri mgener, ri m liber, ra, rum miser, 
ra, rum asper, ra, rum tener ra, rum 
-ius, -ium --i. consilium – consíl; Vergilius – Vergíl.deus-us-eamce! ! amcus m iusfilius genius -mfilGa! (m– meus ).pluralia 
tantumacta, rum n arma, rum n castra, rum n libri, rum m ()virdoctus 
vir doctus 
viri docti .1. I, II : 
Verba – 2. : 
3. , I : 
1.Aqula non captat muscas. 2. Aqulam volre doces. 3. Aurra 
musis amca.6. Haud semper errat fama (Tactus).11. Ubi victoria, ibi concordia est.4. , II : 
2. Barba non facit philosphum. 3. Ignorantia non est argumentum (Benedictus de Spinosa).5. Ira initium insaniae est (Cicro).6. Lupus non mordet lupum.12. Si medicamenta non sanant, ferrum sanat, si ferrum non sanat, ignis () sanat.5. , : 
Thema quarta 
. II. 
NOMEN ADJECTVUM. DECLINATIO I–II 
§ 27. (nomen adjectvum): 
longus, a, 
um celber, celbris, 
celbre § 28. I–II (nomna adjectva: declinatio I–II) 
magnus, a, um longus, a, um pulcher, chra, chrum niger, gra, grum -er-er-liber, miser, asper, tener-pota 
RomnuspotaRomnuspotaRomnus, , .m 
f 
n 
m 
f 
n 

§ 29. I–II causa prima vulgus profnum medius summus 
infmus summus mons 
mons summus : magncum eloquentimedio in labyrintho .1. : 
2. clarus, a, um : 
nominatvus plurlis. 

3. : 
aeger, gra, grumantquus,  
a, umbonus, a, umpertus, a, umRomnus, a, umverus, a, um4. : 
5. : 
6. , : 
, .  

7. , I–II : 
1. Avrus semper eget (Horatius). 4. De mortuis aut bene, aut 
nihil (Chilo).5. Errre humnum est (Senca Major). 8. Mala gallna, malum 
ovum. 9. Mala herba cito crescit. 10. Medcus amcus et servus aegrotrum est.11. Parvo est natra contenta (Cicro). 12. Qui semnat 
mala, metet mala. 13. Rarus fortna sua contentus.Romnum (potam) – 
(praebre spectaculumalirumalius, a, um 
alii cum aliisThema quinta 
. § 30. (membra propositinis) 
§ 31. ()..().– (). 

ll()(.: «») (), .. .…, … (neque …, neque …):, ().que ve ne ()..?§ 32. «?– 'multi, pauci, 
aliquot, -, () ., , . 
().?»autumno 
temporbus 
antquis in 
proelio ?»in, ó– (). 

§ 33. a (ab).  
. 
. 
, (.: 
«») . 
.  
§ 34. ppelre, dicre, nominre, vocreexistmre, iudicre, putrepingrecrerefacre.  
.., , . .§ 35. (praepositines) 
a, ab, absabl.insubsuper«?»ascendre in montemredigre sub 
potesttem«?»bis in annosub rosaaababsdeeexcumsinepropraeex toto anmopro patrimori
adantecontrainterper
postpropter
transcontra natrampost hoc non est propter hoccausgratiinopiae 
causcibi aut potinis 
grati1. : 
2. : 
3. , : 
4. , : 
1. Arma virumque cano (Vergilius).. Inter bella et pericla non est locus otio. 6. Inter sacrum saxumque (Plautus).«Aut 
cum scuto»«aut in scuto»ego .victor, is m .victus, a, um .11. Lupus in fabla (Terentius Varro).17. Non vitae, sed scholae discmus (Senca).18.Otium post 
negotium.1 
in rebus adversistu .ego .Thema sexta 
PRONOMNA 
. , II 
§ 36. (pronomna): 
– , , – , hicisteille§ 37. (pronomna personalia et pronomen reflexvum) 
mihi – 
– me – mirtibi – – thee– dirsibi – – sichNumrus Casus 
Persna I 
Persna II 
Pronomen 
Reflexvum 

, , nostrum vestrum . ?cum mecum tecum secum nobiscum vobiscum . 
. 
.. 
. 
. 
. 
. 
§ 38. (pronomna possessva) 
sui, suae, sua.suus, sua, suum.. 
. 
. 
 . 
. 
§ 39. (pronomna demonstratva) 
Hic, haec, hoc Iste, ista, istud Ille, illa, illudille, illa, illudille AlexanderIs, ea, id is…, qui… is, ea, id, , .is, ea, idmfnmfnhic, haec, hoc 
mfnmfnmfnmfnis, ea, id e/ihic, haec, hocccehunchanc-chaecha--i-ce?() . 

illehicillehicille…, hic , § 40. (pronomna determinatva) 
idem, eadem, idemipse, ipsa, ipsumidem, eadem, idemmfnmfnidem, eadem, idem 
is, ea, id-dem--is + dem id + dem. 
nm§ 41. (pronomn interrogatvum) 
?? 
? 
? 
??????§ 42. -qui, quae, quod 
(pronomn interrogatvum et relatvum) 
qui, quae, quod •, ; 
, •, ; , ; , •, qui, quae, quodmfnmfn§ 43. (adjectva pronominalia) 
, (), , (), (), , , , -, ullus, ulla, ullum 
 
mfn mfnalter-liber, miseralter…, alter……, …alius…, alius…, alius……, …, …1. : 
2. : 
3. , , : 
4. , : 
filiam … amoepistlam … mittisin fatum … creditpatriam … defendmusservi domnos 
... timent 
5. : 
6. : 
7. , : 
1. Alina vitia in oclis habmus, a tergo nostra sunt (Senca). 
2. Alter ego. 6. Auferte malum 
ex vobis. 7. Avrus ipse miseriae causa est suae.9. Eo ipso. . 11. Faber 
est suae quisque fortnae (Appius Claudis). 12. Habent sua fata libelli 
(Terentinus Maurus). 14. In hoc signo vinces! 
15. Inter nos. Mallum 
nullum est sine aliquo bono (Plinius Secundus).20. Mea culpa, mea 
maxma culpa. 21. Medce, cura te ipsum (Evangelium). 22. Pars pro 
toto. 23. Pax vobiscum! 24. Post hoc, ergo propter hoc. inter domnum et servum nulla amicitia est.28. Semper idem. 30. Suum cuque (Iustininus).33.Vade mecum.2 
b litreAlba Longa, ae fAeneas, ae miThema septma 
. I. 
NOMEN SUBSTANTVUM. DECLINATIO III 
. § 44. nominatvus 
singulris III -ss-, -g-s -, -g-xcalcis – calix iudcis – 
iudex legis – lex -t, -d-s -t, -dverittis – 
verits Ilidis – Ilis -p,-b-s plebis – plebs urbis – urbs .-n-n-nCicernis – Cicro latrnis – latro sermnis – 
sermo -n-ni homnis – 
homo imagnis – imago longitudnis – longitdo 
-ni//e:crimnis – 
crimen flumnis – flumen lumnis – lumen 
-l, -r-l, -r 
-r solis – sol consulis – consul imbris – imber laris – lar colris – color terrris – terror 
uxris – uxor -r, -rr s, u, r / r→usfrigris 
– frigus pectris – pectus sedris – sedus munris – munus -ss→ r: flos – 
floris ius – iuris mos – moris tus – 
turis § 45. III pictor, pictris m imitatio, nis f tempus, ris n m, fniuvnis, iuvnis m, f anis, canis m, f vates, vatis m senex, senis m pater, tris m mater, tris f frater, tris m rens, ntis m ma aenigma, tis n poma, tis n poma, tis n pomatrum; pomtis.-i-mare, is n -al: anmal, anmlis n -ar:exemplar, exemplris n nf 
sitis, is f puppis, is f turris, is f febris, is f 
vis, – f secris, is f sitis, puppis, turris,  
febris, vis, secris. 
im -isNeaplis, is f . im.-isTibris, is m .imars, artis f dens, dentis m urbs, urbis f 
-is/es: anguis, is m, f civis, is m, fcaedes, is f mensis, is m os, ossis n cor, cordis n .fnC , 1. nominatvus singulris III genetvus singulris: 
2. III : 
calcar, ris n caro, carnis f decus, ris 
n dos, dotis f fraus, fraudis f frons, 
frondis f miles, tis m monle, is n nox, 
noctis f os, ossis n panis, is m pondus, ris n puppis, is f radix, cis f rete, is n sculptile, 
is n sermo, nis m , strues, is f vectgal, is n .3. III : 
abies, tis fcarbo, nis mexemplar, ris ndiscrmen, nis nmensis, is mpontfex, cis m
sors, sortis f4. III : 
5. : 
6. : 
1. Amcus (mihi) Plato, sed magis amca vertas (Aristotles).Consuetdo est altra 
natra (Cicro).6. Homo locum ornat, non homnem locus.Male 
parte cito dilabuentur memoria (Cicro). 10. Mens sana in corpre 

sano (Juvenalis).11. Nomna sunt odisa (Cicro). 13. Non est fumus absque igne. 14. Nulla regla 
sine exceptine. 16. Paupertas non est vitium.17.Quot homnes, tot sententiae (Terentius).19. Sérmo dtúr cunctís, animí sapiéntia páucis (Cato). 
20. Vim vi repellre licet. 21. Vita sine libertte, nihil.nemodomo cedreThema septma 
. II. 
NOMEN ADJECTVUM. DECLINATIO III 
. , X 
 
§ 46. III (nomna adjectva: declinatio III) 
 
mf – nacer, acris, acre acer, acris, acresalber, bris, bre 
equester, tris, tre 
celr, celris, celrepaluster, tris,tre 
pedester, tris, trecelber, celbris, celbrealcer, alcris, alcre 
volcer, volcris, volcreacer, salber, equester, 
celr, paluster, pedester, 
celber alcer 
volcer. 
m 
f 
n 
m 
f 
n 

-is-e brevis, e comis, e 
dulcis, e fidlis, e mortlis, e omnis, e .m, f 
n 
m, f 
n 

-c: felcis – felixfercis – ferax -nt: clementis – clemens ingentis – ingens m, f 
n 
m, f 
n 

-i-ium-ia-es.1. : 
2. , : 
3. : 
4. , III : 
1. Ars longa, vita brevis (Hippocrtes).5. Legem brevem esse oportet (Senca). 6. Non omnis error 
stultitia est. 8. Omnia mea mecum porto 
(Bias). 9. Omnia vincit amor (Vergilius). 10. Omnis ars imitatio est 
natrae (Senca).14. Similia similbus curantur. 15. Utle dulci. 5. , : 
6. , : 
3 
io  locus, i mlocaThema octva 
NOMEN ADJECTVUM. 
GRADUS COMPARATINIS 
. , XI 
§ 47. (nomna adjectva: gradus comparatinis) 
longus, 
longa, longumasper, aspra, asprumacer, acris, acre ; brevis, e felix, 
cis .faclis, ediffcilis,        
e simlis, e dissimlis, e humlis, e graclis, e m, f 
n 
gen.gen.gen.gen.gen.gen.gen.§ 48. ::magis maxme 
necessarius magis necessarius maxme necessariusdeterior, -us deterrmus, a, umocior, -us ocissmus, a, uspotior, -us potissmus, a, usprior, -us 
primus, a, umexter (us), a, um extremus, a, um / extimus, a, um
super (us), a, umsuprmus, a, um summum, a, umposter (us), a, umpostremus, a, um postumus, a, um§ 49. , , 
quam alina vitia meliusvident homnes, quam sua,  elephantobelurum nulla est 
prudentior() fortissmus fratrum1. : 
2. : 
nom. sg.  

3. : 
4. : 
5. : 
6. , : 
7. : 
Thema nona 
ADVERBIUM. GRADUS COMPARATINIS 
. «» 
§ 50. (adverbium): 
adverbiumadverbium fere ubiibisemper diuhodie) : 
multus, a, ummultumcetrus, a, umcetrum primus, a, umprimum faclis, e faclecitus, a, umcitobrevis, ebrevi) – , : 
altus, a, umalte latus, a, umlate pulcher, chra, chrumpulchre tener, ra, rumtenrefalsus, a, umfalsocreber, bra, brumcrebroserus, a, umserorarus, 
a, umrarorarecertus, a, umcertocertceler, ris, recelerterfortis, efortterfelix, cisfelicterdiligens, 
ntisdiligentersapiens, ntissapienterseparosepartimpaulus, a, 
umpaultimvalidus, a, umvaldevaldeaudax, cis audacteraudactersollers sollerterdifficlis, e difficulter§ 51. (adverbia: gradus comparatinis) 
latiuscelerius feliciussaepius saepe  latissme celerrmefelicissmesaepissmesaepe1. , : 
2. : 
3. , : 
2. Canis timdus 
vehementius latrat, quam mordet.5. Difficle est proprie communia dicre (Horatius).7.Félix, quí quod amát, defendre 
frtiter áudet (Ovidius).8. Male parta male dilabuntur (Cicro).10.Natra nihil sine causa gignit. 11. Paulatim summa petuntur. 12. Páuper ubíque jacét (Ovidius).13. Plenus venter non student libenter ().14. Quod non licet, acrius urit(Ovidius). 4. , : 
Thema decma 
() 
. I  
. , II 
 
§ 52. (participia) 
participium, , laudatrus 
laudandus 
Participium praesentis actviI cantre → 
*cant- + -nt- + s → cantans IIIa condre → *cond- +  
-ent- + s → condens gen. sg. cantantiscondentis.Participium perfecti passviI cantre → *cantt- + -us, a, um → canttus, a, um IIIa 
mittre → miss- + -us, a, um → missus, a, um Participium futri actviIlaborre → labort- + -r- + -us, a, 
um → laboratrus, a, um IIIa condre 
→ *condt- + -r- + -us, a, um → conditrus, a, um esselectrus sum  . Participium futri passviIsanre → * san- + -nd- + -us, a, um → sanandus, a, um IIIa tegre → * teg-+ -nd- + -us, a, 
um → tegendus, a, um , . 
, . 
, . 
, . 
esse.  
. . 
() . 
. 
.C.Participium 
praesentis 
actvi 

san- 
doc-cond-cap-aud-Participium 
perfecti passvi 
sant- 
doct-condt-capt-audt-Participium 
futri actvi 
sant- 
doct-condt-capt-audt-aParticipium 
futri passvi 
(gerundvum) 

san- 
doc-cond-capi-aud-, , , , , , , , , , , , , , , . , , – .  
, (= ) . 
, (.: «»), – . 
, (.: 
«»), .pugnantes miltes??1. : 
2. : 
caveo, cavi, cautum, re nuntio, vi, tum, rerestituo, ui, tum, re3. : 
aexpugntus, a, umTroja, ae fcaptus, a, 
umHelena, ae faedifctus, a, umforum, i nvulnertus, a, ummiles, tis mpostus, a, umcastra, rum n4. , : 
?  
5. , :  
Amantes – amentes.3. Currente calamo. 4. De gustbus non est disputandum. 
5. Dictum – factum (Terentius Varro).10. Gutta cavat lapdem, non 
vi, sed saepe catendo. 12. Non dubitandum est..Post dictum. Post factum. Post scriptum. 16. Quod erat 
demonstrandum. 17. Sero (tarde) venientbus ossa.19. Vae victis. 20. Vitia sine 
negotio discutienda sunt (Senca). 21. Volens – nolens. 22. Vox audta 
latet, littra scripta manet.Thema decma 
() 
. II  
. «» 
 
§ 53. ()33 
(infinitv)infinitvus– lectio legre arre discit(). mori – ()– ()()intellegre«» «».-reI 
monstrre 
IIIa quaerre ri -iI 
monstrri IIIa quaeri isse:I monstrvisse IIIa quaesivisse esseI monstrtus, a, um esse IIIa quaestus, a, um esseesseI monstrtrus, a, um esse;IIIa quaestrus, a, um esseesseI monstrtum 
iri;IIIaquaestum iri , ?rem 
domestcamadministrrelibraserudre.; ., , , , ./, , / , / , / , / , / 
() 
– .инфинитив§ 54. (supnum) 
supnum., -tum-tu-um. 
. 
-u facilis, difficlis, optmus . 
 
§ 55. (gerundium) 
gerundiumgero
ad, () 
(). 1. : 
caveo, cavi, cautum, re nuntio, vi, tum, rerestituo, ui, tum, re.2. , : 
3.Bis ad eundem lapdem offendre (Cicro)4. Dulce ét 

decrum est prpatriá mori (Horatius). 5. Dulce laudri a laudto viro 
(Nevius).7. Ex malis eligre minna (Cicro).10. Nemo debet bis punri pro uno delicto. 13. Vincre scis Hannibal, victoria 
uti nescis (Titus Livius).15.Vivre est cogitre (Cicro). 16. Vivre est militre (Senca).3. , : 
4. , : 
Thema undecma 
. 
NOMEN SUBSTANTVUM. DECLINATIO IV, V 
§ 56. Declinatio quarta: sentus, s m exerctus, s m genu, s n cornu, s n .m 
n 

§ 57. IV IV acus, s f colus, s f domus, s f manus, s f portcus, s f tribus, s f colus, 
s f domus, s f domrum/domuumdomos/domsdomum domosdomodmiIdus, uum f Quinquatrus, uum f pluralia tantumsto, steti, statum, stre → status,s m moveo, movi, motum, movre→ motus,s m colo, colui, cultum, colre → cultus, 
s m sentio, sensi, sensum, sentre→ sensus, s m 
.§ 58. Declinatio quinta: rs, ref, , ; fides, fidi f , 
f 
m 

§ 59. V V dies, dii m, f ; meridies, meridii m resres publca res gestae, res novae 
, res secundae , res adversae rrum scritor. 
1. : 
2. , : 
. 
3. IV nomnis actinis : 
4. genetvus plurlis: 
5. , IV, V : 
6. , , . , : 
. 
7. : 
Thema duodecma 
VERBUM. 
. § 60. : 
Perfectum historicum. , , ..vixPerfectum praesensperfectum 
logcum . , § 61. – 

§ 62. -v-ama- amv-amre; pun- punv- punre-u- 
--debdebui debre; 
habhabui habrec-s-
dic- dix- dicre; scrib- scrips- scribre; 
divid- divis- dividreag- g-gagrefac- fc-fcfacrecapi- cp-cpcaprecad- cecd-cecdcadrecurr- cucurr-cucurrcurrreiuv- iv-iviuvrevid- vd-vdvidreleg- lg-lglegreven- vn-vnvenrerelinqu- reliqu-reliqurelinqurerump- rp-rprumpreprehend-o prehend-prehendredo, ddi, 
dtum, dre , sto, stti, sttum, streveto, vetu, 
vettum, vetredeleo, delv, 
deltum, delremaneo, 
mans, mansum, manremordeo, momord, morsum, mordrependeo, pepend, – , 
pendre sino, 
siv, situm, sinre; peto, petv, pettum, petrecolo, colu, 
cultum, colre aperio, 
aperu, apertum, aperresentio, sens, sensum, 
sentre§ 63. «» (conjugatio verbi esse) 
sum, fui, –, esse § 64. esse() / 
 () / 
() / 
()/ 
() /
() / 
() / () / () /() // 
 /  
/ 
/ 
 /  
§ 65. , , , ., , , , -, , , ..1. , : 
2. : 
3. : 
, . 

4. :  
1. Acu rem tetigisti (Plautus). 2. Bene qui latuit, bene vixit 
(Ovidius).«Vni, vdi, vci»4. Dixi et anmam 
meam levvi (Vulgata). 5. Dolor ipse disertum (me) fecrat (Ovidius).Militávi nn sine glria (Horatius). 8. Pater, peccvi 
(Evangelium). 9. Quod scripsi, scripsi (Evangelium).1. Acta est fabla (Suetonuis).«Alea jacta est!»4 
 Thema tertia decma 
VERBA ANOMALA 
. § 66. sum, fui, – , essefero, tuli, ltum, ferrevolo, volui, – , velleeo, ii, tum, re edo, di, sum, edre (esse)fio, factus sum, firi esse, -().esse,absum, afui, – , abesse adsum, affuii (adfui), – , adesse desum, defui, – , deesse inersum, interfui, – , interessepraesum, praefui, – , praeesse prosum, profui, – , prodesseobsum, obfui, – , obeseinsum, infui, – , inessesupersum, superfui, – , superessesubsum, – , – , subesse essepossum, potui, – , 
posse potis, esse potenspotre. 
potui, potuisti, potuitfero, tuli, ltum, ferre fer-tul-lat-tollre  ferreferrifer, ferteferens, entis(ferendus, a, umfero, tuli, ltum, ferre 
feroaf-fero, attuli, al-ltum, af-ferreau-fero, abs-tuli, ab-ltum, uferrecon-fero, con-tuli, col-ltum, con-ferre dif-fero, -, -, dif-ferre 
ef-fero, ex-tuli, e-ltum, ef-ferrein-fero, in- 
tuli, il-ltum, in-ferre ob-fero, ob-tuli, ob-ltum, 
of-ferre prae-fero, r-tuli, r-ltum, prae-ferre 
re-fero, re-tuli (ret-tuli), re-ltum, re-ferreferoablatvusaufero rlatvumrefero surlatvussuperfero elatvusefferofertur, feruntur feropraefero, tuli, 
latum, ferre preferer, preference f, prelat mprefer, preference, prelatePraferenz f, Pralat tn, volo, volui, – , velle/(vol-/vel-)vol-vel-vultvultisvellenolo, nolui, – , nolle (ne + 
volo) malo, malui, – , malle (magis + volo) 
volo, volui, – , vellevolens, nolensmalovolendi, 
nolendi, malendinoli, noltenoli nolteeo, ii, itum, re/i, , i--ba--b-iiisistiistisissem
eo, ii, itum, re itur .eoab-eo, ab-ii, 
ab-tum, ab-re ad-eo, ad-ii, ad-tum, ad-reex-eo, ex-ii, ex-tum, ex-re in-eo, in-ii, intum, in-re inter-ii, inter-tum, inter-re ob-eo, ob-ii, ob-tum, ob-reper-eo, per-ii, per-tum, 
per-rprod-eo, prod-ii, prodtum, prod-rered-eo, red-ii, redtum, red-retrans-eo, trans-ii, trans-tum, trans-re 
praeter-eo, praeter-ii, praeter-tum, praeter-re praetereor .eopraetertumpraeterre 
Praterit(in) transitvumtransre (in)transitif(in)transitive(in)transitivabitrusAbiturient-unt-, -und- -ent-, -end-.irilaudtum iri.fio, factus sum, firifaciofact-factusfi-fu-fiofirifirifior, s, tedo, di, sum, edre (esse)-s, -ted-stes-es, esteede, edte.do, dedi, dtum, dredsddoab-do, 
ab-ddi, ab-dtum, ab-dre ad-do, ad-ddi, ad-dtum, addre con-do, con-ddi, con-dtum, con-dre 
cre-do, r-ddi, r-dtum, r-dre e-do, e-ddi, e-dtum, e-dre red-do, red-ddi, red-dtum, 
red-dre tra-do, tra-ddi, tra-dtum, 
tra-dre § 67. r, s, tes-/s-sum/i vol-/vel-volosum, fero, fioes-fu-sumfr-tl-ferof-fac-fio1. , esse: 
2. , . 

3. : 
, . 

4. , , : 
 (Phaedr). 
cogo.aio.sumreauxiliore veraThema quarta decma 
NUMERALIA 
§ 68. (numeralia cardinalia) 
-dcimundcimduodcim-gintatrigintaquadraginta-centiducentitrecentisescenti-gentiquadringentiquingentiviginti quinquequinque et viginti-ginta-centi-gentign§ 69. (numeralia ordinalia) 
primussecundusalterus, -a, -um-esm-duodevicesmus, a, umduodevigintivicesmus, a, umviginticentesmus, a, umcentummillesmus a, ummilleunusprimusunpremieronefirsteinsersteduosecundusdeuxseconddeuxiemetwosecond§ 70. (numeralia distributva) 
singuli, ae, a bini, ae, a terni (trini), ae, a quaterni, ae, a quini, ae, a centeni, ae, a singula milia § 71. (numeralia adverbia) 
semelbisterquater quinquiescentiesmiliesNumeralia 
Cardinalia 
(?) 
Ordinalia 
(?) 
Distributva 
(?)
Adverbia 
(?) 

1 
2 
3 
4 
5 

1 
2 
3 
4 
5 

§ 72. mfnmfn§ 73. unam femnamvideodurum urbiumducenti amciquattuor homnescentum libroshabeomille hominbusmilia duo milia scholrumannus 
millesmus nongentesmus octogesmus septmus (MCMLXXXVII)
753 . . .(). libros1. : 
2. : 
Amcus est unus anmus in dubus corporbus.3. Homo  totiens  mortur, quotiens 

amittit suos (Publius Syrus).6. Nemo 
potest domnis parter servre dubus. 11. Una hirundo ver non facit.3. : 
4. : 
5. decem '': 
Thema quinta decma 
NOMINATVUS CUM INFINITVO. 
ACCUSATVUS CUM INFINITVO 
. § 74. : 
§ 75. arbitrri/censre/existimre/ 
putrecredreintellegrenotrescre/(cog)noscresperre scre/(cog)noscrearbitrri/censre/ existimre/ 
putre, credre, sperre, – – ()., ,, ()., – . 
sentre 
audre vidre , .velle(volo)/cupre nollemallejubre 
vetre/prohibresinre/pati, 
, .gaudre/laetri dolre(ad)mirrisuscensre gloriri queri, (Cicro). , ().notum est/constat 
oportetapparet decetinterest fas est nefas estlex est mos est necesse est 
opus est scionotum est/constat, ()., .§ 76. accusatvus cum infinitvo 
, .
, . 
, 
.  
te, Graecos, Romamscribre, expugnavisse, victum iriiube hunc abrehuncabre, ., () ., (, , , , ) () ., () () ., .  
, . , ., ., (, , , 
, ) () .§ 77. nominatvus cum infinitvo 
, ., . 
tradunt trador tradris traduntur 
putre, dicre, tradre, jubre, vidresoror errre puttursoror errreputtur , .(ego) puto soror errat soror errare putatursoror 
puttur soror errat , . , ., .vidri vidre, . 
, ., . , ., .1. : 
aedificioconscrbocommoveocommittoexpugno2. accusatvus cum infinivo nominatvus cum infinivo, a 
: 
3. : 
:  
4. , : 
, .  

5. , : 
Cetrum censeo, Carthagnem delendam esse.14. Scio 
enim quidvis homni accidre posse(Cicro). 15. Scio me nihil scre 
(Socrtes).17. Sentit animus se suv, non alinmovri (Cicro)6. , : 
.